NORBERTINUM.PL - wydawnictwo, księgarnia, drukarnia

Jerzy Kłoczowski (red. nauk.)

Kompania B 1 Pułku AK „Baszta” (1939-1944). Tom 1-2

Wydanie: pierwsze
Miejsce i rok: Lublin, Norbertinum, 2008-2010
Objętość: tom 1: 326 s.; tom 2: 275 s., 47 s. fot. cz.b., 17 s. fot. kolor.
Format: 170 x 240 mm
Oprawa: miękka klejona
ISBN: t. 1: 978-83-7222-359-3, t. 2: 978-83-7222-405-7
Cena zbytu: 44.00 PLN
Cena promocyjna: 17.60 PLN
Status: Książka dostępna (z rabatem 60%)

kup książkę

Allegro

Pod redakcją Jerzego Kłoczowskiego

Dostępne są osobno: tom 1 i tom 2

Książka ukazała się dzięki wsparciu finansowemu Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Wprowadzenie do tomu 1

„Baszta” była jednym z kilku oddziałów Powstania Warszawskiego 1944 r., które otrzymały najwyższe polskie odznaczenie bojowe – Order Virtuti Militari. Dekret przyznający ten szczególnie zaszczytny order podpisał w Londynie z ramienia kapituły generał Stanisław Maczek. „Baszta” odegrała szczególną rolę w Powstaniu na Mokotowie, ale sama powstała na Żoliborzu wczesną jesienią 1939 r.

Formację tę utworzyła grupa harcerzy skupiona wokół znanego w tej dzielnicy harcmistrza i aktora Ludwika Bergera. Po kilku tygodniach ta tak bardzo oddolna inicjatywa związana została trwale, już jako podziemne wojsko, z Komendą Główną Służby Zwycięstwa Polski (SZP), przekształconej na początku 1940 r. w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), a od 1942 r. – w Armię Krajową. [...]

Nasze zbiorowe opracowanie dotyczące kompanii Bergera – powstańczej B 1 – nie jest [...] dziełem krytyczno-analityczno-historycznym. Jego trzonem są wspomnienia żołnierzy kompanii, ważne świadectwa codziennej rzeczywistości konspiracyjnej czy powstańczej (trochę też „obozowej” z zimy 1944/45 r.), siłą rzeczy bardzo osobiste, na pewno ważne dla lepszego zrozumienia wydarzeń, ale przede wszystkim samych ludzi – żołnierzy o różnym stażu, doświadczeniach, przeżyciach. Zwraca między innymi uwagę duże środowisko bursy RGO (Rada Główna Opiekuńcza) w centrum Warszawy, gromadzące młodzież wysiedloną z całej Polski, z którego – przypadkowo – wywodziła się cała grupa żołnierzy z naszej kompanii.

Kompania, jak to przypomina tablica pamiątkowa na rogu dzisiejszych ulic Puławskiej i Dąbrowskiego (Szustra z tamtych lat), straciła w Powstaniu 126 żołnierzy; straty w konspiracji zwiększają jeszcze tę liczbę o kilkadziesiąt osób, w tym wielu ważnych dowódców z młodej kadry konspiracyjnej. Losy żyjących, w tym naszych kolegów rozrzuconych po całym świecie, stanowią odrębny temat, który zapewne doczeka się w przyszłości swego historyka. Wśród autorów wspomnień, które udało się zebrać w tym tomie, znajdujemy między innymi profesorów znakomitych uniwersytetów, Chicago i Oxfordu, czy znanego poetę z Londynu. [...]

Poległych towarzyszy broni staramy się przypomnieć na kilku wybranych przykładach. Ludwik Berger, nasz „Michał”, twórca kompanii, zasługuje tu na szczególną pamięć i specjalne opracowanie w przyszłości. Zachowane przykładowo teksty Wojciecha Broszkiewicza („BWL-a”) czy Zbigniewa Krukowskiego („Gryfa”), poległych w 1943 r., są bardzo ważne dla zrozumienia głębszego zaangażowania, charakteru, światopoglądu ludzi tego pokolenia, już wtedy wyróżniających się swą postawą, stosunkiem do innych ludzi, do Polski, do wyznawanych wartości.

Kilka świadectw ludzi bliskich dla ważnych w naszej kompanii osób poległych, takich jak np. „Starter” czy „Lenin” (nie od „tego” Lenina!) – przypomina na tych wybranych przykładach, jak bogate i różnorodne osobowości gromadziła wtedy choćby tylko nasza kompania.

Wprowadzenie do tomu 2

Tom drugi prezentuje bogate w szczegóły, różnorodne teksty wspomnień i relacji, przebliżające czytelnikowi codzienną rzeczywistość powstańczych dni przez pryzmat osobistych przeżyć, doświadczeń, jak również refleksji autorów. W opracowaniu opublikowano również wykaz wszystkich żołnierzy, będących członkami tej kompanii w latach 1939–1945. Zestawienie zawierające krótkie biogramy, ukazujące drogę konspiracyjno-powstańczą żołnierzy, zostało przygotowane przez dr. Stanisława Wydżgę, żołnierza tej kampanii, latami gromadzącego dokumentację do dziejów kompanii „Baszta” i wykazu jej żołnierzy.

Spis treści (tom 1)

Wprowadzenie – Jerzy Kłoczowski

Zarys dziejów kompanii B 1. 1939-1944 – Jerzy Kłoczowski

Wstęp

Początki „Baszty” i jej pierwszych kompanii

Organizacja kompanii

Szkolenie wojskowe

Wojsko w warunkach konspiracji

Uzbrojenie

Pierwsze dni Powstania

Wojna pozycyjna

Ostatnie dni Powstania

Żołnierze kompanii B 1 – sylwetki poległych

Ludwik Berger „Michał”, „Goliat”, „Hardy” (1911-1943)

Sylwetka (Jerzy Kłoczowski)

Ludwik Berger w moich wspomnieniach (Krzysztof Dunin-Wąsowicz)

Bohater tamtych czasów (Helena Załęska „Monika”)

Artysta „Reduty” (Jerzy Zawieyski)

Aktor, wychowawca młodzieży, żołnierz (Anna Wójcikiewicz-Rumlowa)

Wojciech Broszkiewicz „BWL” (1921-1943)

Sylwetka (Jerzy Kłoczowski)

Życiorys

Wyciąg z kalendarzyka Broszkiewicza Wojciecha

Zbigniew Krukowski „Gryf” (zg. 1943)

Sylwetka (Jerzy Kłoczowski)

Głos Zbigniewa Krukowskiego na temat spółdzielczości

Karol Niewiarowski „Starter” (1921-1944)

Sylwetka (Janina Niewiarowska „Małgorzata”)

Z pobudek patriotycznych (J. W.)

Jerzy Ukleja „Lenin” (1924-1944)

Sylwetka (Krystyna Ukleja-Dąbrowska)

Wspomnienia żołnierzy kompanii B 1

Spotkanie trzynastu żołnierzy kompanii B 1 poświęcone jej historii. Informacje uzupełniające żołnierzy nieobecnych na spotkaniu

Jerzy Kłoczowski: Konspiracja i Powstanie. 1941-1944

Grzegorz Janusz Mitrocki: Niecodzienne charaktery

Mieczysław Chorąży: „Niech mnie trafi celnie i śmiertelnie!”

Piotr Florian Dombowski: Bursa – Pawiak – Powstanie

Stanisław Wydżga: Walczyliśmy o Polskę

Bolesław Taborski: Nocne ćwiczenia i dni Powstania

Zbigniew Andrzej Pełczyński: Szeregowy „Jagiełło”

Spis treści (tom 2)

Przedmowa (Jerzy Kłoczowski)

Charakterystyki niektórych żołnierzy kompanii B 1

Janusz Bielski „Marek” (Grzegorz J. Mitrocki)

Franciszek Dembowski „Dzwonek” (Grzegorz J. Mitrocki)

Stanisław Falkowski „Cygan” (Jerzy Kłoczowski)

Janusz Faleński „Ostoja” (Jan Wieruch, Jerzy Dąbrowski)

Robert Gadomski „Bob” (Jan Wieruch)

Hanna Maresz-Jabłońska „Katarzyna” (Stanisław Wydżga, Grzegorz J. Mitrocki)

Ryszard Kosidowski „Paproć” (Stanisław Wydżga)

Jerzy Marzec „Poker” (Jan Wieruch)

Zbigniew Wajdziński „Świt” (Jan Wieruch)

Bracia Walaszczykowie „Wielki” i „Norton” (Jan Wieruch)

Andrzej Warachowski „Piotr II” (Jan Wieruch)

Henryk Wąsik „Zbyszek” (Grzegorz J. Mitrocki)

Zdzisław „Czarny” i Wiesław „Larissa” Wielgomasowie (Stanisław Wydżga)

Zbigniew Woroniecki „(El) Zorro” (Jan Wieruch)

Zbigniew Żebrowski „Jasieńczyk” (Jan Wieruch)

Senatorzy III RP

Jan Józef Lipski „Grabie”

Sylwetka

Żołnierz „Baszty” (Jerzy Kłoczowski)

Adam Stanowski „Saski”

Sylwetka

Wspomnienie (Czesław Deptuła)

Powikłane losy

Jerzy Szumański: Ze Wschodu... na Zachód

Jan Stefan Gieysztor „Szachowski”, „Wir” (oprac. Roman Habarta)

Żydzi polscy – nasi towarzysze broni

Jerzy Kłoczowski: Polsko-żydowskie braterstwo broni w 1944 r.

Mieczysław Chorąży: W obozowisku Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB)

Marek Rudnicki: Żydzi–Polacy w Powstaniu Warszawskim

Pamiętne wydarzenia

Grzegorz J. Mitrocki: Ucieczka z Oświęcimia Henryka Wąsika „Zbyszka”, „Tomasza Bonieckiego”

Grzegorz J. Mitrocki: Waleczne rodzeństwo. Krystyna i Henryk Wąsikowie

Mieczysław Chorąży: Nocne wyprawy do magazynu broni

Zbigniew Andrzej Pełczyński: Trzy razy szczęście. Przeżyłem Mokotów

Bolesław Taborski: Dwa powstańcze dni

Dramaty ulicy Dworkowej

Załoga niemiecka z Dworkowej (oprac. Stanisław Wydżga)

Egzekucja 4 sierpnia 1944 (oprac. Stanisław Wydżga)

Tragedia 27 września 1944 (Stanisław Wydżga)

Relacja nieznanego świadka

Ostanie dni Powstania

Relacja dowódcy drużyny kpr. pchor. Jana Wierucha „Mirosława”

Relacja dowódcy drużyny plut. Franciszka Dembowskiego „Dzwonka”

Relacja dowódcy drużyny kpr. Janusza Bielskiego „Marka”

Relacja dowódcy drużyny kpr. Andrzeja Wieczorka „Drena”

26 września 1944 r. – ul. Goszczyńskiego i ul. Czeczota (Mieczysław Chorąży)

Wykaz oficerów i żołnierzy kompanii B 1

Jerzy Kłoczowski: Wykaz oficerów i żołnierzy kompanii B 1 w ujęciu Stanisława Wydżgi

Uwagi wstępne do Wykazu (Stanisław Wydżga)

Wykaz

Propozycje odznaczeń bojowych żołnierzy kompanii B 1

Propozycje odznaczeń dla żołnierzy 6 druż. II plut. kompanii B 1

Odznaczenia nadane żołnierzom kompanii B 1

Pamięć Powstania

Dulag 142 (Ł. W.)

Tablica poświęcona pamięci żołnierzy kompanii B 1 na Mokotowie

Jubileuszowy rok powstańców Mokotowa (J. Powałkiewicz)

Nie tylko walka...

O Powstaniu po latach

Władysław Bartoszewski: Powstanie Warszawskie po 65 latach

Jerzy Kłoczowski: Nie było innego wyjścia

Indeks osób

Wkładka z ilustracjami

więcej o książce

zwiń

biuletyn