Wiersze wybrane
  • Wydanie: pierwsze
  • Miejsce i rok: Lublin, Norbertinum, 1994
  • Objętość: 107 s.
  • Format: 125 x 195 mm
  • Oprawa: miękka klejona
  • ISBN: 83-85131-53-1
  • Cena zbytu: 22.00 PLN
  • Cena promocyjna: 8.80 PLN
  • Status: Książka dostępna (z rabatem 60%)

Projekt okładki i rysunki: Zofia Kopel-Szulc

Wstęp, wybór i redakcja: Bogusław Wróblewski

 

Biblioteka „Akcentu”, tom 4

 

Zbiór wierszy, ukazujący profil duchowy Autora: indywidualny los i osobowość, jak i elementy zbiorowego losu polskiej diaspory. Dominantą emocjonalną tomu pozostaje nigdy niestygnącą tęsknota. W pierwszych, wydanych w Niemczech książkach Kowalika szczególną uwagę zwracają utwory pisane piękną gwarą śląską (np. Sikorka czy Myslym o matce przed spaniem z tomu Wiatr w gałęziach). Wiersze z okresu niemieckiego są odbiciem gorzkich doświadczeń wojennych, świadectwem dipisowskiej nostalgii i tęsknoty za ojczyzną, lecz także ciągle trwającego zauroczenia światem, wartością przyjaźni i miłości, pięknem przyrody. Te wątki i motywy powracają w książkach z lat 80., uzupełnione o dojmującą świadomość przemijania. Ale nawet pobieżna spojrzenie na tę twórczość ujawnia, że jest ona wyraźnie dwudzielna – między wydaniem drugiego a trzeciego i czwartego tomu minęło 35 lat, okres, w którym autor zajęty pracą bibliograficzną bardzo rzadko wypowiadał się jako poeta. Lektura dwóch pierwszych zbiorów wzbogaca nasze wyobrażenia o duchowej sytuacji dipisów w powojennych Niemczech, którą przeciętny czytelnik poezji kojarzy wyłącznie z twórczością Tadeusza Borowskiego (ten ostatni powrócił do kraju w czerwcu 1946 roku) i choć nie miał za sobą – kluczowych dla twórczości Borowskiego – doświadczeń z obozów koncentracyjnych, to „przejmująca diagnozę upadku i reifikacji człowieka” (określenie T. Drewnowskiego) można dostrzec także w jego ówczesnych utworach (np. Krajobraz powojenny, interesujący właśnie jako świadectwo stanu ducha, choć powielający tonację i rekwizytornię małopolskich liryków „końca wieku”). Jest w tych wierszach obecna również wyraźna potrzeba radości, budowania nowego życia. Nie przypadkiem znajdujemy tu tak wiele odniesień do świata przyrody, czynionych z pełnym zaufaniem do jej wiecznej witalności. Po 35 latach autor powraca do liryki zbiorem U drzwi Twoich (Paryż, 1983), gdzie oprócz wierszy nowych są powtórzenia i skróty dawnych utworów. Jednocześnie w USA ukazuje się tom Exsul familia, należący już w całości do drugiej fazy twórczości J. Kowalika. Obserwujemy tutaj większe dążenie do nowoczesności formy, wyrażające się m.in. w rezygnacji z regularnego metrum i w typie stosowanej metafory, która albo bywa bardziej dynamiczna czy aforystyczna, oparta na paradoksalnym spięciu znaczeń (co może nadal jest zbieżne z Leśmianową tradycją, ale odbieraną już przez doświadczenia liryki powojennej), albo staje się po różewiczowsku ascetyczna, odarta z ozdobników.

 

Bogusław Wróblewski, fragment wstępu

 

Spis treści

 

Jan Kowalik – bibliograf, poeta, Odyseusz (Bogusław Wróblewski)

 

I. Z tomu Ścieżka przez Steinatal (1947)

Cmentarz jeńców wojennych w Ziegenhain

Chorzy

Zaproszenie

Pasikonik

Trawy

Numphenburger Kanal

Krajobaz powojenny

Krajobraz marzeń

Wyznanie

Wieczności dreszcz i blask

Życie

 

II. Z tomu Wiatr w gałęziach (1948)

Śląsk Cieszyński

Myslym o matce przed spaniem

Ballada o śmierci Żygasa

Nad Rzeką

Noc nad Warszawą

Legenda o kosiarzu

O zachodzie

W wietrznym kościele wiosny

Sikorka

Polska

 

III. Z tomu U drzwi Twoich (1983)

Wieczór

Kupiłem dom

Dwie pory

Yosemite

Wigilia w Kalifornii

Pierwsza pastorałka

Jeszcze przed chwilą

Róże i mak

 

IV. Z tomu Exsul familia (1983)

Exsul familia

Korespondencja

Skoczów nad Wisłą

Wizytaswojaków

Dom

Za oknem lipa

Zmysły sentymentalne

Dotyk

Wzrok

Słuch

Smak

Powonienie

Powrót

Sny

Etniczność

 

V. Z tomu Zatrzymać czas (1987)

Zaczynać na nowo

Szyszki

Pożegnanie

Van Gogh

Wybór

Ikebana

Czym?

Noc

Zazdroszczę

 

VI. Z tomu Zapis w kalendarzu (1989)

Modlitwa o pamięć

Odwiedziny

Nostalgia acutus

Spóźniony list

Zanim napisane

Meteorologia

Opuszczenie

Dzień chorego

Łaska

 

VII. Z nowych wierszy

Jak zaprzyjaźnić się

Pożyczony czas

Stanyan Street

Heidi

Droga

Chińska waza

Jesień życia

Na ostatku

więcej o książce
zwiń
Polecane

Zbiór opowiadań, których motywem przewodnim jest emigracja i związane z nią dylematy życiowe bohaterów.

Felietony i eseje o jagiellońskim duchu miasta Lublina

Wspomnienia z posługi duszpasterskiej wśród deportowanych do Kazachstanu.

Książka o dojrzewaniu do ojcostwa