Wielcy, znani, wzięci. Szarady ku pamięci
  • Wydanie: pierwsze
  • Miejsce i rok: Lublin, Norbertinum, 2023
  • Objętość: 284 s., fot. cz.b., kolor.
  • Format: 150 x 230 mm
  • Oprawa: miękka klejona ze skrzydełkami
  • ISBN: 978-83-7222-776-8
  • EAN: 9788372227768
  • Cena zbytu: 54.00 PLN
  • Cena promocyjna: 41.00 PLN
  • Status: Książka dostępna

Projekt okładki (według zamysłu autora): Paweł Niczyporuk

 

Wstęp: Roman Nowoszewski

 

Ireneusz Kocyłak był przez wiele lat aktorem stołecznego Teatru Współczesnego. Współpracował z wieloma (równie) wybitnymi twórcami scen i ekranu. W swojej najnowszej książce zawarł ich literackie portrety, skrzące się humorem, celnością opisu, ciepłą ironią. Wykorzystał w nich swój ogromny talent szaradzisty, proponując czytelnikom zabawę w odgadnięcie imienia i nazwiska bohatera tekstu ukrytych w wyróżnionych słowach. Ponad stu szaradom towarzyszy zbiór anegdot i ciekawostek związanych z zakulisowymi perypetiami realizacji przedstawień i filmów. Ten bogaty zbiór liryczno-wspomnieniowy poświęcił autor pamięci swojej żony, Ilony Kuśmierskiej-Kocyłak, znanej najbardziej z roli Jadźki Pawlakowej z domu Kargul w trylogii Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, „Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”.

 

Roman Nowoszewski (fragment wstępu):

Obecny zbiór literackich łamigłówek autor podzielił na cztery rozdziały, z których ostatni, Suplement serdeczny, to osobisty pamiętnik autora wpisany w szarady. Rzucić się powinien na tę część książki każdy, kto łaknie faktów, ciekawostek biograficznych, środowiskowych szeptanek. Rzucić się i przeczytać jednym tchem, gdyż nasz poeta‑szaradzista opowiada pięknie i zajmująco o młodości ambitnej, szlifowaniu aktorskiego talentu u boku mistrzów sceny, przyjaźniach i animozjach (między wierszami), żonie Ilonie (rym niezamierzony), dzieciach i dzieciach dzieci, Teatrze Współczesnym i innych scenach, stanie wojennym i powojennym, a także o własnym dorobku aktorskim, dramaturgicznym (Kochać bliźniego), poetyckim i szaradziarskim, o „Rozrywce” i redakcji. Właściwie to cały ten rozdział wraz z gąszczem przypisów zasługuje na oddzielny druk jako autobiografia, rzecz jasna poszerzona i wzbogacona o kolejne anegdoty, ciekawostki, fotki. [...]

Wróćmy do stron początkowych. Podtytuł książki skłania do refleksji: Szarady ku pamięci – a więc na pamiątkę, żeby zapamiętać. Ale kogo pamiętać? Mówiąc najkrócej – wielu, całą przepyszną galerię postaci określonych w tytule trójprzymiotnikowo: Wielcy, znani, wzięci. A wszyscy oni, obu płci, defilują w szaradach dwu pierwszych rozdziałów: najpierw panie, następnie panowie. Występują alfabetycznie (z niewielkimi odstępstwami) według imion i nazw, które czytelnik musi najpierw odkryć, odgadując kolejne anagramy (taki figiel szaradzisty). Wszak cały tom jest zbiorem wierszowanych łamigłówek zwanych szaradami, a gatunek ten od lat blisko sześćdziesięciu stanowi literacką specjalność Ireneusza, aktora, poety, szaradzisty.

Niejedna z szarad to krótka, zwięzła fraszka o tytule świetnie charakteryzującym odgadywaną postać, a dodatkową podpowiedzią dla czytelnika są ujawnione inicjały. Samo zaś zgadywanie tym łatwiejsze, że szukamy postaci popularnych, znanych z filmu i literatury, ze sceny, estrady: Jadźka, pomóc ci? (Ilona Kuśmierska), Śmieszna i pracująca (Irena Kwiatkowska), Dziewczę jak pacholę (Jagienka Zychówna), Młodsza córka malarza (Magdalena Samozwaniec), Przekroczona granica? (Zofia Nałkowska). Podobnie rzecz ma się w przypadku panów: Wódz, król, faraon (Aleksander Wielki), И не забудь про меня (tak właśnie, cyrylicą; Bułat Okudżawa), Nie wszystko jest poezją (Edward Stachura), Jeden z czterech (Łukasz Ewangelista), Per aspera... aż ad astra! (Mikołaj Kopernik).

W obu tych rozdziałach pomieścił autor blisko sto fraszek, a w dziale następnym, Canto cantare, kolejne, które czyta się i rozwiązuje wprost śpiewająco – jakby inaczej, skoro to parada solistek i solistów, wielkich gwiazd estrady. Tu również tytuł wiersza podpowiada anagramowane nazwisko artysty: Jest cudnie (Maryla Rodowicz), „Madame Skandal” (Violetta Villas), Jolka, Jolka (Felicjan Andrzejczak) i wiele innych.
A więc – nic tylko czytać i odgadywać wszystko to, co w szaradach tomiku Wielcy, znani, wzięci zapisał i w anagramach ukrył [Ireneusz Kocyłak].

 

Spis treści

 

Wielcy, znani, opisani (Roman Nowoszewski)

 

Przeleciało

Zamknięte

 

Wielkie, znane, wzięte

Matko święta

Będzie hit

A jak jest w raju, proszę pani?

Mamma Roma

Wielbiciel

Big beat młodości

Pyta żona Władysława

Różowa pantera 1963

Dowcipna i miła jak fraszka

Dziewczyna i honor

Aktor miewa podobno sto twarzy

Wiele zależy od reżysera

Młodziutka siostra rozmodlona

Zabawna i rozczulająca

Purnonsensik

Jadźka, pomóc ci?

Śmieszna i pracująca

Filmowe zaloty

Dziewczę jak pacholę

Barbarella

Duch prozy

Ogień

Jesienna dziewczyna

Twarz Mae West

Młodsza córka malarza

Z bożej podszewki

Patrz, nadziei maj idzie

Matka od Aniołów

Narodziny gwiazdy

Poezja i dramat

Moja piosenka

Niech się schowa królowa

Malarka ciszy

Biegną Nowolipkami

Jak w bajce o Kopciuszku

Atramentowa. Siła woli

Wyścig z czasem

W La Scali znów dostaje kwiaty

Tetetka

Czarodziejka

Przekroczona granica?

 

Wielcy, znani, wzięci

JP II

Podróż serdeczna

Gdybym

Wódz, król, faraon

Przenikliwy scenarzysta

Nie ta, to inna

Serce i matematyka

Najważniejsze

Buta cara

Aktor wszechstronny

Pamięci poety i barda

Impresjonista C. P.

Jeden z dwóch

Odwaga i fantazja

Kto da więcej?

Nie wszystko jest poezją

Przedsiębiorczy i romantyczny

Mistrz zwięzłości

A statek płynie

Ot, życie

W sercach i na ekranie

Trylogia nadziei

Żegnaj, Judaszu

Nad poprzeczką

Chłop ze Smarżowej

Po prostu kochaj ludzi

Zwycięstwo satyryka

Sława i chwała

Diamenty w popiele

Orlim piórem

Kompozytor

Jeden z czterech

Archeolog

Krzyś

Wielki reżyser

Boski

Król życia

Wiatr w żagle

Bracia

Jasna sprawa

Patos chwili

Aktor i reżyser

Malarz, poeta, grafik

Impresjonista P. C.

Muzyka zbliża pokolenia

Teatr absurdu?

Fest król

Prośba Wielkiego Szu

Zagubiony pan Anatol

Banita

Pan krytyk

Bawi za dwóch

Mistrz napięcia

Wciąż en voque

Nieważne, jak zaczynasz

Baw i ucz

Przystanek

Wojażer

Wnukom Pana Cogito

Kabareciarz

Podpis autora

 

Canto cantare

Canto cantare

Do dzisiaj krążą o niej mity

Tak, to ja

Niekompletny

Wyspy szczęśliwe

Solo

Schody, mistrzu Eisensteinie

Szafa gra

Za inna

Jej dotyk

Lady B .

Pamięci E. D.

Randka z raperem

Za szybą

Serca gwiazd

Nadzieja

Apetyt na miłość

Nikt tak nie śpiewał twista

Nie w porę

Po sezonie

Obce dni

Romantycznie zawrócony

Dziewczyna szamana

Sama

Zgubny erotyk

O mnie się nie martw

Sezon na miłość

Dookoła noc się stała

Drań jazz

Odejdź, smutku

Jest cudnie

Śpiewa swym dzieciom

To wolę

Przed lustrem

Fotki

Optymistka

„Madame Skandal”

Aleja Gwiazd

Canto cantare 2

C’est la vie

Rajd z piosenką

Obraz

Jolka, Jolka

Sen Artysty

Chcecie, to wierzcie

Strefa półcienia

Druh Dobra Rada

Odpływa żywe miasto

No co ty na to

Starszy pan

Zawołaj

Kochałem panią

CDN

 

Suplement serdeczny

Znany motyw

Wiecznie młoda jubilatka

Zjazd Gwiazd

Pomysłodawca ariady

Gorzkie żale

Pamięci Jerzego Bieleni, aktora i szaradzisty

Marzycielscy, praktyczni...

Łowcy słów

Rajska ballada

Dowcipna Pani

Teatralny ojciec

Gozdawa i Stępień. Klucz do sukcesu

Psiapsiółka tej Wiśniewskiej

Epitafium à rebours

Życie to kabaret

Bezsenność 1944

Śmierć Poety

Z dzienniczka rymopisa i quasi komedianta

Modlitwa w ciemnej celi bielańskiego pokoju

Koniec karnawału

Zaskakujący początek Wielkiego Tygodnia ’82

3 listopada ’84

Luty ’85

Wakacje ’85

Kwestia zagospodarowania wolności po 1989 r.

Oktostych pytających

Oczekiwanie

Hołd wielbiciela

Chlebak

Ślad

Przystanek Raj

Żeby się ludzie kochali

Małżeńskie przekomarzanki

Sen o dobrej miłości

Ścieżką wzruszeń

Oktostych nadziei

Izabella Cywińska i Janusz Michałowski

Jadwiga Barańska i Jerzy Antczak

Aktorskie małżeństwa

Elżbieta Starostecka i Włodzimierz Korcz

Urodziny

Znawca, wydawca

Po spektaklu, z nutką tkliwości

Z perspektywy emeryta

Trochę starsi, mniej śliczni

Pożegnanie lata

Westchnienie

 

Objaśnienia i reminiscencje

Adnotacje

Bez dogrywki

Jak rozwiązać szaradę anagramową

Rozwiązania szarad

 

Nieplanowane

Melancholia

Róża

*** [Żegnaj, kochana...] (Ireneusz Kocyłak)

*** [W gwiazdozbiorze aktorów...] (Jerzy Antczak)

*** [Drogi Panie Irku...] (Jerzy Antczak)

Moje wspomnienie o Ilonie Kuśmierskiej-Kocyłak. Cieszyć się każdym dniem (Temida Stankiewicz‑Podhorecka)

*** [Żegnajcie: lęku przed śmiercią...] (Ireneusz Kocyłak)

więcej o książce
zwiń
Polecane

Zbiór opowiadań, których motywem przewodnim jest emigracja i związane z nią dylematy życiowe bohaterów.

Wspomnienia z posługi duszpasterskiej wśród deportowanych do Kazachstanu.

Felietony i eseje o jagiellońskim duchu miasta Lublina

Książka o dojrzewaniu do ojcostwa