menu
- Już wkrótce |
- Aktualności |
- Nowości |
- Zapowiedzi |
- Kontakt
Stanisław Fornal
(1933-2023)
Dziennikarz radia i prasy, satyryk, reżyser radiowy, dokumentalista dziejów Polskiego Radia, literat.
Urodził się 1 listopada 1933 roku w Częstochowie. Ukończył filologię polską (uniwersytety we Wrocławiu i Łodzi, 1951-1956; praca magisterska: „Miesięcznik «Okolica Poetów». Zarys monograficzny”). Dziennikarz i reżyser radiowy. W latach 1956-1975 w rozgłośni Polskiego Radia w Kielcach, od roku 1965 kierownik Redakcji Audycji Literackich. Od 1975 do 1982 roku – zastępca redaktora naczelnego Rozgłośni Polskiego Radia i Telewizji w Lublinie. Nadzorował prace redakcji: Literackiej, Muzycznej i Młodzieżowej. Etatowym pracownikiem Polskiego Radia przestał być 31 grudnia 1982 roku, przechodząc na wcześniejszą, motywowaną zdrowotnie, emeryturę.
Autor słuchowisk, reportaży, magazynów, montaży dokumentalnych i felietonów – nadawanych we wszystkich programach krajowych Polskiego Radia.
Jeden z niewielu dokumentalistów historii Polskiego Radia – autor książek, artykułów, licznych audycji radiowych, prezentacji telewizyjnych. Wydane książki – m.in.: Anteny nad Bystrzycą (1997) – dzieje radia w Lublinie, Harce na hercach w radiowych Kielcach (2002) – z dziejów Radia Kielce, Spod półwiecznego pióra (1956-2006). Epizody z życia jednego radiowca w dwóch miastach średniej wielkości (2006). Dokumentalista dziejów radia w Kielcach i Lublinie, m.in. w audycjach: Kiedy radiofon zdobywał świat, Gdy radio raczkowało, Antenatka naszych anten, Zawsze radio, wszędzie radio, Lubelskie radia niezwykłe (Radio planety Majdanek, Komu brzęczała Pszczółka, Radio Solidarność Świdnik).
Radiowo, prasowo i książkowo udokumentował – poprzez zapis relacji uczestniczek zdarzeń – historię unikatowego „Radia planety Majdanek”, działającego w hitlerowskim obozie śmierci w 1943 roku. Kopie audycji i rozdział książki byłe więźniarki Majdanka (Matylda Woliniewska, Danuta Brzosko-Mędryk, Wanda Grzegorzewska) rozpowszechniły, także w przekładach na języki obce, pośród koleżanek obozowych za granicą.
Zaproszony do współpracy z Centrum Historii Polskiej Radiofonii, w latach 1981-1995 współdziałał z Maciejem J. Kwiatkowskim – pionierem radiowego dziejopisarstwa. Jest autorem kieleckich i lubelskich biogramów w Leksykonie twórców Polskiego Radia.
Uprawnienia reżyserskie Teatru Polskiego Radia otrzymał w roku 1967. W Teatrze Polskiego Radia w Warszawie współpracował z: Antoniną Gordon-Górecką, Anną Seniuk, Henrykiem Bąkiem, Kazimierzem Opalińskim, Stanisławem Zaczykiem, Andrzejem Sewerynem i innymi wybitnymi aktorami scen warszawskich.
Zbieracz gadek ludowych, prezentowanych radiowo w cyklach: „Roztropność Wieśniacza”, „Chłopski Rozum” i „Śladami Kolberga”, a także drukowanych w pismach. Zbiory te stały się tworzywem obszernej książki pt. Roztropność wieśniacza. Swojskie gadki czyli bajki, którą opracował i opublikował – jako stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – w roku 2008. Książka, wzbogacona o płytę CD z antologią nagrań najlepszych gawędziarzy świętokrzyskich z lat 60. i 70. XX wieku, zyskała pochlebne oceny folklorystów i filologów – m.in. profesorów: Rocha Sulimy, Jana Miodka, Haliny Pelc i Jerzego Bartmińskiego, który włączył ją do źródeł Słownika stereotypów i symboli ludowych, wydawanego przez UMCS.
Był redaktorem przedstawianych słuchaczom w całym kraju wieloodcinkowych przewodników po regionie: „Z Alfabetem po Kielecczyźnie” – w Programach I i II, „Kieleckie Abecadło Turystyczne” i „Kielecczyzna Sercu Bliska” w Programie III. Redagował dla Programów I i II kolejne wydania „Kieleckich Rozmaitości Literacko-Muzycznych”, magazynu „Kultura Pilnie Poszukiwana”, audycje poetyckie, odcinki prozy, rozmowy o kulturze; pisał felietony z cyklu „Plamy na Mapie”. W archiwum dźwiękowym Radia Kielce pozostawił ponad 350 pozycji własnych i około 50 współautorskich.
Laureat ogólnopolskich konkursów na reportaż radiowy (m.in. za Historię jednego marsza – 1973), słuchowisko (Piesek cioci Tosi, 1979) i magazyny satyryczne (1967,1969). Nagroda Prezesa PR i TV za „Wieczór Literacko-Muzyczny. Listy spod Łysej Góry” (1967). Nominowany do „Złotego Mikrofonu” (1969) za radiowy reportaż literacki. Nagroda w konkursie wspomnień „Moja Praca w PR i TV” (1981); finalista Międzynarodowego Konkursu „Prix Phonurgia Nova 1996” w Arles – prezentując, w kategorii „Radio ma 100 lat”, tryptyk dokumentalny pt. Zawsze radio, wszędzie radio (część 1: Pudełka pełne dźwięku – epizody z dziejów radia w Polsce od początku do roku 1945, ukazywane zarówno od strony mikrofonów i nadajników, jak i anten odbiorczych; część 2: Radio planety Majdanek – światowy ewenement: radio bez jakiejkolwiek techniki, a jednak najprawdziwsze, działające jako wolny głos więźniarek w hitlerowskim obozie śmierci w roku 1943; część 3: Radio Solidarność Świdnik – robotnicza, antykomunistyczna dywersja w eterze w latach 1983-1988). Laureat Konkursu Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich „Podziemne słowo” – za Jak kapral z generałem wojował (2001); nagroda specjalna I Ogólnopolskiego Konkursu Satyrycznego „Wąchock 2002” – za cykl limeryków.
Od 1955 roku współpracownik prasy regionalnej i krajowej (m.in.: „Słowo Ludu”, „Kronika”, „Kamena”, „Kaktus”, „Przemiany”, „Tygodnik Kulturalny”, „Radio i Telewizja”, „Antena”, „Kurier Lubelski”, „Tygodnik Współczesny”, „Dziennik Lubelski”, „Gazeta Powszechna”, „Dzień”, „Relacje”, „Express-Fakty”, „Wiadomości Kulturalne”, „Ikar”, „Bibuła”, „Forum Dziennikarzy”). Kielecki korespondent „Życia Literackiego” (1967-1971); stały felietonista miesięcznika Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich „Prasa Polska” – między lutym 1987 a marcem 1990 roku zamieścił tu 32 felietony o języku prasy, radia i telewizji w 2 cyklach: „Usta Mówią, Ręce Piszą” i „Język Giętki czy Łamany” (1984-1990); autor rubryki „Co Słychać, Co Widać?” w „Gazecie Lubelskiej”; twórca „Słownika Wyrazów Obecnych” – cyklu felietonów w Radiu Lublin.
Długoletni współpracownik Redakcji Humoru i Satyry Polskiego Radia. Samodzielnie przygotowywał audycje cykliczne „Kto Się z Czego Śmieje”. Jego teksty, w tym Frachy na Lachy – fraszki na Laszki, wykonywali w „Radiovariete”, „Trzy po Trzy”, „Podwieczorku przy Mikrofonie” Irena Kwiatkowska, Mieczysław Czechowicz, Edmund Fiedler, Joanna Jedlewska, Saturnin Żórawski i inni wybitni aktorzy. Był dwukrotnym laureatem głównych nagród audycji konkursowych letniego „Studia Wczasowego”. Stały współpracownik „Raturo” Programu III PR. Autor tekstów w kabaretach: „Żółtodziób” (Poznań) i „Kaczka” (Kielce).
Używane pseudonimy: Stanfor, Stanisław Lanroff, Jan Osetyński, Maciej Korytnik, Roman Rufusiński, Emerycjusz Chciejski.
Członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (od 1962) i Związku Literatów Polskich (od 2005). Działacz SDP – był m.in. wiceprezesem i sekretarzem Zarządu Oddziału Lubelskiego. Współzałożyciel i działacz Stowarzyszenia Przyjaciół Radia Lublin (od 2010). Członek założyciel i działacz Stowarzyszenia „W Stronę Sztuki” (od 1995).
Odznaczenia – m.in.: „Zasłużony Działacz Kultury” (1967), „Honorowa Odznaka Polskiego Radia i Telewizji” (1972), Medal „Za zasługi dla Kielecczyzny” (1972), Złoty Krzyż Zasługi (1980), „Zasłużonemu dla Lublina” (1982), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987), Medal Prezydenta Miasta Lublina (2006), Medal 700-lecia Miasta Lublin (2017).
Zmarł 24 października 2023 roku w Lublinie. Został pochowany 30 października 2023 roku w Lublinie na cmentarzu wojskowo-komunalnym przy ul. Białej, w Alei Zasłużonych (II Kolumbarium).
Pamięci Stanisława Fornala poświęcona jest audycja Marii Brzezińskiej z Radia Lublin pt. List do STANFORA.
Wydane książki:
Teksty w antologiach i innych wydawnictwach zbiorowych:
Słuchowiska radiowe:
Ważniejsze publikacje prasowe:
Stałe rubryki w prasie:
Ważniejsze literackie audycje radiowe, cykle:
Bibliografia
Słownik dziennikarzy polskich (1945-1985), red. Wacław Zuchniewicz, Warszawa: „Prasa Polska”, 1985.
Wiesław Barański, Obok sedna, Warszawa: Wydawnictwo „Linia”, 2001, ISBN 8385151664
Adam Jachimczyk, Życie kulturalne Kielc 1945-1975, Kielce: Wydawnictwo KTN, 2002, ISBN 8386006641
Jolanta Kępa, Między misją a rzemiosłem. Kieleckie środowisko dziennikarskie, 1945-1989, Kielce: Wydawnictwo Antykwaryczne, 1999, ISBN 8390888858
Encyklopedia Teatru Polskiego – Teatr Polskiego Radia, [online:] https://encyklopediateatru.pl/teatr-polskiego-radia
Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, [online:] https://teatrnn.pl/
Monografia rozgłośni radiowych, działających w Lublinie do roku 1997.
Nagrania gawędziarzy ludowych z dawnego rozległego województwa kieleckiego.
Wspomnienia w 50. rocznicę pracy autora w Polskim Radiu.
