Prof. dr hab. Jerzy Kłoczowski

(1924–2017)

Historyk, profesor nauk humanistycznych, senator I kadencji, kawaler Orderu Orła Białego.

Urodził się 29 grudnia 1924 roku w Bogdanach Wielkich, jako syn Eugeniusza Kłoczowskiego, inżyniera rolnika, ziemianina, właściciela majątku Bogdany, oraz Ireny z domu Cichowskiej.

W okresie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej i uczestnikiem Powstania Warszawskiego (pułk „Baszta”), podczas którego stracił prawą rękę. W latach 1945–1948 studiował na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w 1950 roku uzyskał stopień naukowy doktora i rozpoczął współpracę naukową z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. W 1967 roku został profesorem nadzwyczajnym (otrzymując tytuł naukowy profesora), a w 1974 roku – profesorem zwyczajnym.

W pracy naukowej zajmował się historią Polski przedrozbiorowej i dziewiętnastowiecznej, historią chrześcijaństwa w Polsce i dziejami zakonów oraz historią Europy Środkowo-Wschodniej. W Sekcji Historii KUL kierował Katedrą Historii Średniowiecznej i Katedrą Historii Kultury Polskiej, a od 1957 roku – Instytutem Geografii Historycznej Kościoła w Polsce. W latach 1968–1974 był dziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych KUL. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Komisji Historii Porównawczej Kościołów, przewodniczącego Polskiej Komisji Historii Porównawczej Kościołów w Komitecie Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk oraz kuratora Koła Naukowego Historyków Studentów KUL. W latach 2000–2004 przewodniczył Konwentowi Europejskiego Kolegium Polskich i Ukraińskich Uniwersytetów, następnie został jego honorowym przewodniczącym.

W 1956 roku należał do założycieli warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Od 1981 do 1991 roku był członkiem Rady Polskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej Fundacji Jana Pawła II w Rzymie. Od 1981 roku kierował pracami Wszechnicy Regionu Środkowowschodniego „Solidarności”. W okresie stanu wojennego współpracował z tajnymi strukturami „Solidarności”. Od 1989 do 1990 przewodniczył Komitetowi Obywatelskiemu na Lubelszczyźnie. W 1989 roku został powołany w skład Trybunału Stanu. Rok później z ramienia KO w wyborach uzupełniających po śmierci Adama Stanowskiego uzyskał mandat senatora I kadencji w województwie lubelskim. W Senacie zasiadał do 1991 roku, pracował w Komisji Spraw Zagranicznych, należał do Parlamentarnego Klubu Unii Demokratycznej.

Był jednym z inicjatorów powołania organizacji kombatanckiej Armii Krajowej. W okresie 1989–1990 pełnił funkcję prezesa Światowego Związku Żołnierzy AK w okręgu lubelskim. W 1991 roku znalazł się wśród inicjatorów i fundatorów Instytutu Armii Krajowej w Lublinie. Należał do Związku Inwalidów Wojennych RP, rady Kasy im. Józefa Mianowskiego, był wiceprzewodniczącym Forum Polsko-Ukraińskiego, członkiem Narodowej Rady Integracji Europejskiej, rady naukowej przy Wielkim Kanclerzu KUL, rady naukowej Instytutu Jana Pawła II KUL, współprzewodniczącym polsko-białoruskiej komisji ds. podręczników szkolnych, rady Państwowego Muzeum na Majdanku, członkiem korespondentem (od 1992) i następnie od 2004 członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Historycznego (2000) i Collegium Invisibile (2004), członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Należał do Lubelskiego Towarzystwa Naukowego i Towarzystwa Naukowego KUL. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.

W 1991 roku objął kierownictwo Towarzystwa Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie, w 2002 roku został dyrektorem Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej. Był przewodniczącym Międzynarodowej Federacji Instytutów Europy Środkowo-Wschodniej, przewodniczącym Polskiego Komitetu ds. UNESCO, członkiem Rady Wykonawczej UNESCO, kilkakrotnie przewodniczył polskiej delegacji na Konferencji Generalnej UNESCO, był założycielem Polskiej Rady Ruchu Europejskiego. Wykładał również m.in. na Collège de France, Merton College w ramach Oxford University i University of Madison-Wisconsin.

Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (2004), Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, ukraińskim Orderem Za Zasługi trzeciego stopnia (2008). W 2004 roku otrzymał statuetkę Przasnyskiego Koryfeusza. Jest również laureatem Nagrody Pojednania Polsko-Ukraińskiego. Laureat nagrody im. A. Jurzykowskiego, nagrody specjalnej Przeglądu Wschodniego, Nagrody Obojga Narodów Polski i Litwy, nagrody Rzeczpospolitej im. J. Giedroycia, medalu za zasługi dla KUL, Nagrody Honorowej im. Henryka Wereszyckiego i Wacława Felczaka. Jest doktorem honoris causa Uniwersytetu w Grodnie, Akademii Kijowsko-Mohylańskiej, Wolnego Uniwersytetu w Berlinie i Uniwersytetu Sorbona w Paryżu. W 2011 roku został odznaczony odznaką honorową „Bene Meritus Terrae Lublinensi”.

Zmarł 2 grudnia 2017 roku.